In het kader van 'De Trainer op 1' gaan we met Jeugdsportnet Zuiderkempen in de periode 2023-2026, mede dankij de steun van Sport Vlaanderen en vele andere partners, op zoek naar manieren om nieuwe trainers te rekruteren, de huidige trainers langer te behouden, het aantal exit-trainers te beperken en ex-trainers de reïntegreren. We geven onszelf de ruimte om slimme experimenten op te zetten.

De inspiratie voor deze tekst komt uit de podcast Tweemansblok van Volley Vlaanderen met vaste gastheren Dominique Baeyens en Marc Willems. In deze aflevering gaan ze in gesprek met filosoof Ignaas Devisch, die zelf een verleden heeft als volleyballer.

Enkele gedachten uit het gesprek zijn blijven hangen. Ze spraken over wat het betekent om in een sportteam te functioneren en samen grenzen te verleggen. Een coach moet duidelijk en direct communiceren, altijd met als doel om spelers beter te maken. De basis daarvoor is respect en vertrouwen.

Een belangrijk thema was omgaan met frustratie. Kan je iemand aanspreken op zijn of haar tekortkomingen? Dat is niet makkelijk, maar wel nodig om te groeien. Karaktervorming vraagt om volharding en het oefenen van weerbaarheid.

Tot slot kwam ook het belang van passie aan bod. Het is goed om te vertrekken vanuit iets wat je graag doet – dat geeft energie en motivatie.

Tegenwoordig is iedereen individueler ingesteld. Iedereen heeft zijn eigen waarheid en kijkt met een persoonlijke bril naar wat goed of fout is. Daarom is het belangrijker dan ooit om binnen een sportteam duidelijke afspraken te maken. Afspraken waar iedereen achter staat en zich aan wil houden. Dat zorgt voor duidelijkheid, verbondenheid en een gemeenschappelijke richting.

 

Hier zijn 10 concrete voorbeelden van karaktervorming in de sport:

  1. Omgaan met verlies – Na een nederlaag toch gemotiveerd blijven om beter te worden.

  2. Op tijd komen en discipline tonen – Stipt aanwezig zijn op training en wedstrijden.

  3. Doorgaan ondanks vermoeidheid – Volhouden tijdens zware trainingen of wedstrijden.

  4. Respect tonen voor tegenstanders en scheidsrechters – Ook als beslissingen tegenvallen.

  5. Verantwoordelijkheid nemen – Fouten toegeven en ervan leren.

  6. Samenwerken in een team – Eigen belang ondergeschikt maken aan het teamdoel.

  7. Leren luisteren naar feedback – Instructies aannemen, ook als ze kritisch zijn.

  8. Rustig blijven onder druk – In spannende situaties het hoofd koel houden.

  9. Geduld tonen bij herstel na blessure – Niet te snel willen terugkeren.

  10. Anderen aanmoedigen en ondersteunen – Ook als je zelf niet speelt of aan de kant staat.

 

Karaktervorming verdient absoluut meer aandacht in de jeugdsport. Hier zijn een aantal manieren waarop reguliere jeugdsportclubs dit sterker in de verf kunnen zetten:

1. Maak karaktervorming expliciet onderdeel van de visie

Schrijf in de missie van de club dat sport méér is dan presteren: het gaat ook om persoonlijke groei, weerbaarheid, respect en samenwerking. Benoem dit duidelijk op de website, in folders en in communicatie met ouders.

2. Betrek trainers en coaches actief

Organiseer vormingen of workshops rond thema’s zoals: feedback geven, omgaan met frustratie, positief coachen, en mentale veerkracht. Trainers zijn sleutelpersonen in karakterontwikkeling.

3. Integreer het in de dagelijkse werking

Gebruik gewone trainingsmomenten om karakter aan te scherpen:

  • Begin of eindig met een korte reflectie: "Wat heb je vandaag geleerd?"

  • Beloon niet alleen het resultaat, maar ook inzet, doorzettingsvermogen en fairplay.

  • Stimuleer zelfevaluatie: "Wat deed ik goed? Wat kan beter?"

4. Stimuleer teamafspraken en groepsgesprekken

Laat jeugdspelers zelf mee nadenken over welke waarden ze belangrijk vinden in hun team. Bijvoorbeeld: respect, eerlijkheid, elkaar helpen, enz. Zo voelen ze eigenaarschap.

5. Gebruik rolmodellen

Laat oudere jeugdspelers of (ex-)topsporters hun verhaal delen: over omgaan met tegenslag, leren uit fouten of het belang van doorzetten. Dit maakt karaktervorming tastbaar.

6. Betrek ouders actief

Ouders spelen een grote rol in hoe kinderen omgaan met winst, verlies en druk. Organiseer ouderavonden waar het belang van karaktervorming wordt uitgelegd. Geef tips hoe zij hun kind positief kunnen ondersteunen.

7. Organiseer themaweken of challenges

Bijvoorbeeld: "Week van de teamspirit", "Doe iets voor een ander", "Respect-challenge". Zo geef je extra focus aan bepaalde waarden.

8. Creëer een veilige sportomgeving

Zorg ervoor dat elk kind zich gezien, gewaardeerd en veilig voelt. Pas dan durven kinderen fouten te maken, wat essentieel is om te groeien in karakter.

9. Geef fouten een plaats

Maak duidelijk dat fouten maken oké is. Gebruik fouten als leerkansen, niet als iets om bang voor te zijn.

10. Meet en waardeer ook karaktergroei

Denk aan kleine beloningen of erkenning voor spelers die een ander geholpen hebben, fair play toonden of zich extra inspanden – los van het resultaat.

 

 

Hier is een voorbeeld van een concepttekst voor een flyer voor een sportclub, met de focus op karaktervorming in de jeugdsport.